Estate

Ik realiseer me dat ik afspraken sta in te plannen voor oktober.

Oktober? Oktober! Herfst! Niet zo gek, want wie niet oplet denkt dat we naadloos doorschuiven. Maar we moeten eerst nog zomeren.

Zomeren. Dat roept herinneringen op aan mijn studietijd. Het woord had toen een heel eigen betekenis (die niets met de zomer te maken had, might I already reveal). Daarover later meer. 

Ander gezomer komt van een andere oude herinnering. Toen ineens Nigel Kennedy ten klassieken tonele verscheen. Opschudding op de planken. Want deze Nigel conformeerde zich niet aan het heersende beeld van kalme meneren in rokkostuums, maar zag er punk uit en dééd punk.

Dat ik dat wel geestig vond kun je nog zien aankomen, maar mijn moeder! Ze vond hem enig! "Neitsjel" zei ze. Neitsjel. Zoals moeders dat toen zeiden. En hij speelde de Vier Jaargetijden. En ze had de cd. 

Iedereen die een viool in zijn handen kan houden zal ooit iets met de Vier Jaargetijden hebben gedaan. Het is zó vaak uitgevoerd dat veel mensen het niet meer horen. Terwijl er zo verschrikkelijk veel benaderingen zijn.

Nigel ging punk. En dat, samen met de '3d movement' van de zomer ('Tempo impetuoso d'Estate'), klinkt net zo onstuimig als het weer aan het eind van de zomer kan zijn. En soms ook al eerder ...

#

Sociale media hebben mooie eigenschappen. Ze brengen onbekenden bij elkaar. Vinden vergeten portemonneejen in treinen terug. En laten je weten waar je in Frutselhuizen het allerlekkerst eet. 

Maar er zit ook een lelijke kant aan. Er hoeft maar íémand een beetje scheef te kijken op tv, of de sociale media storten een postzak vol ongenuanceerdheid over ons uit. Is het vergrijp iets erger, dan zijn doodsbedreigingen niet zeldzaam. Geen overdachte teksten waar journalistiek aan gewerkt is, hoor en wederhoor lezend en afwegend, verbanden zoekend en gravend in dossiers, nee, rauw opgehoeste gedachten. Primair. Ongenuanceerd. En losgezongen van beschaving. De koeriersdienst van de hashtag werkt met de snelheid van het licht. 

Soms doven de berichten ook weer direct uit. Omdat er weer nieuwe hashtags wachten. Of omdat de verveling snel toeslaat. Maar soms blijven ze langer hangen. Zoals nu. Want nu is het 4 mei. En is er een hashtag die zich aan het zetten is. Want een groep jonge activisten vindt Dodenherdenking achterhaald. Omdat 'we' ondertussen het opkomende fascisme en de moslimhaat gewoon hun gang laten gaan. En dat vertellen ze, mét een hashtag, op sociale media. Al dan niet voorzien van een foto met een bordje op hun buik met dezelfde tekst, om de boodschap kracht bij te zetten.

Ik zie voor me dat sommige mensen daarover hebben nagedacht. En dan kun je het ermee eens of oneens zijn, maar dan heb je tenminste iets. Maar ik schrik, iedere keer weer, van die grote dikke onderbuik die zich laat zien als er ergens iets gebeurt of wordt gezegd. 

Ik blijf vanavond twee minuten stil. Dat is, voor mij, een kwestie van respect. Voor de mensen om wie het gaat. En voor iedereen die ik daar in mijn hoofd zelf bij denk. En dat heeft niets te maken met wat ik vind van alle andere mensen en groepen. 

Twee minuten stil. En ik vind dat eigenlijk ook wel mooi. Twee minuten stil kunnen zijn. Twee minuten de hashtag niet horen. 

Matthäus (2)

De Matthäus Passion. Óf je houdt ervan, óf je springt gillend uit het raam omdat Nederland rond deze tijd ineens beschikt over 17 miljoen - ja, we zijn de grens over - Matthäuskenners. Die allemaal weten hoe het zit. 

Alles in de muziek werkt toe naar dat onvermijdelijke moment, het sterven van Christus aan het kruis. Al het leed en verdriet samenvallend op die ene dag, Goede Vrijdag. 

En die Goede Vrijdag, die viel in 2008 op 21 maart. De geboortedag van Bach. Maar ook, dat jaar, de sterfdag van een dierbare, dierbare vriend. En zo hartverscheurend als dat was - en, zacht gepolijst ingebed en opgenomen in de tijd, nog altijd blijft -, er was op de een of andere manier ook iets compleets aan dat geheel.

In die andere, iets minder beroemde passie van Bach, de Johannes, zit aan het eind een prachtige aria van bas en koor. De bas heeft vragen voor Christus die zojuist aan het kruis gestorven is. Wil weten of de verlossing nabij is. Of zijn dood de weg heeft vrijgemaakt. En het bevestigende antwoord op die vragen komt niet uit Christus' mond, maar wordt verbeeld door het hoofd dat voorover valt als de dood daar is. En dat beeld ontroert me iedere keer weer.

21 maart. Altijd een beetje Goede Vrijdag. Ook als het een maandag is.

Samen (2)

Dat is elke keer een cadeautje. Dat je een stuk muziek voor het eerst hoort. Ook als je het al vaker hebt gehoord. Horen is iets anders dan horen. 

En zo hoorde ik gisterenavond ineens een deel uit een cantate van Bach. Ik hóórde het. 

En het was extra ontroerend omdat het werd gespeeld door de hedendaagse Hongaarse componist György Kurtág (hij maakte ook deze pianobewerking) en zijn vrouw Márta. Ze zijn hier ergens in de tachtig. Vier handen op één piano. Volledig op elkaar ingespeeld. 

Twee mensen als je naar ze kijkt, één als je ze hoort. Ze vallen samen. 

Vader (3)

Gedichtendag vandaag.

Ik denk aan mijn vader. Morgen is het zijn verjaardag. En dat blijft zo. Ook nu hij er niet meer is.

Voor zijn rouwkaart schreef ik


U leefde uw dag zonder afstand en kilte

Een leven, voor eeuwig gedragen door Licht

Het licht dat u, met het hiernamaals in zicht

Tot rust bracht en leidde, gekoesterd door stilte. 

Vandaag en morgen. Maar eigenlijk altijd: heel, heel dichtbij.